Rate this post

Największe absurdy‍ w projektowaniu⁤ przestrzeni publicznych dla osób‍ niepełnosprawnych

W Polsce, podobnie⁣ jak w wielu ​innych ⁤krajach, walka⁤ o równe prawa ⁤i dostępność przestrzeni publicznych dla osób z niepełnosprawnościami trwa nieprzerwanie. ‌Mimo licznych regulacji i norm⁤ prawnych, w⁤ praktyce często okazuje⁢ się, ​że realizacja tych idei daleka jest od ideału.Zamiast tworzyć przyjazne i funkcjonalne ⁢środowisko, projektanci, architekci i miejskie władze zdają się tworzyć sytuacje, które zamiast ułatwiać ​życie, generują‌ absurdalne przeszkody. ⁣W tym artykule przyjrzymy się‌ największym niedorzecznościom, jakie ‍można zaobserwować ​w⁣ polskich ​przestrzeniach publicznych.Od źle zaprojektowanych podjazdów, przez braki ​w oznakowaniu, po miejsca, które w teorii powinny sprzyjać dostępności, a w praktyce tylko ⁤potęgują⁣ frustrację. Przeanalizujemy konkretne przykłady⁢ i zastanowimy się, ⁣jak⁤ można​ poprawić ‍ten stan rzeczy, aby każda osoba, niezależnie ‌od swoich możliwości, mogła ⁢w pełni korzystać z przestrzeni, która jest przecież⁤ stworzona dla nas ‍wszystkich.

Największe absurdy w projektowaniu przestrzeni publicznych dla osób niepełnosprawnych

Projektowanie przestrzeni⁢ publicznych z myślą o ⁢osobach niepełnosprawnych powinno być ‍priorytetem, jednak często wprowadza się absurdalne rozwiązania, które utrudniają codzienne ​życie. Oto niektóre z nich:

  • Podjazdy bez​ wyjazdów – ⁤podjazdy prowadzące do‍ budynków ⁤mogą być zbudowane, jednak⁢ jeśli nie prowadzą do otwartych drzwi lub ⁤są zablokowane barierami,⁤ spełniają jedynie ⁣formalne wymagania.
  • Brak służb porządkowych ‍– często spotykamy się z sytuacjami, w których przestrzenie z oznakowaniami dla osób niepełnosprawnych są zajęte ‌przez ⁢parkowane samochody, a‍ pomoc ⁢w tej kwesti nie jest świadczona.
  • Schody w ⁢miejscach uchodzących za nowoczesne –⁣ wiele nowoczesnych konstrukcji posiada ⁤atrakcje w postaci schodów, które⁣ zwracają uwagę,⁢ lecz​ zapominają, że osoby ‌poruszające⁤ się​ na⁣ wózkach ⁤potrzebują alternatywnych⁤ ścieżek.

To⁢ tylko niektóre z absurdów, jakie możemy⁢ zaobserwować w przestrzeni miejskiej. Projekty często powstają bez konsultacji⁤ z osobami, których mają dotyczyć, ‌co prowadzi do psychologicznych i fizycznych barier w ⁢codziennym użytkowaniu.

Przykłady​ nieefektywnych przestrzeni

lokalizacjaProblemRozwiązanie
Centrum handloweBrak dostępu do⁣ windStworzenie dedykowanych tras‌ dla osób niepełnosprawnych
Park miejskiŚcieżki z trudnym ​podłożemUtwardzenie⁢ nawierzchni​ przy zastosowaniu⁤ różnych materiałów stworzonych dla wózków
Transport publicznyBrak informacji o dostępności pojazdówWprowadzenie​ aplikacji ‍mobilnej​ wskazującej dostępność

Realizacja efektywnego projektowania‌ przestrzeni publicznych⁣ wymaga‌ zaangażowania zarówno architektów, jak⁣ i samych ⁣użytkowników. Ostatecznie, to ‌właśnie oni⁣ powinni ‌decydować‍ o‌ tym,⁤ jak wygląda ich otoczenie.

Brak jednolitych standardów architektonicznych

W przestrzeni publicznej często brakuje jednolitych standardów architektonicznych,‍ co prowadzi do licznych ⁢absurdów, które utrudniają życie ⁢osobom niepełnosprawnym. Problemy ‍te są ⁤bardziej widoczne w projektach​ realizowanych bez konsultacji‍ z użytkownikami, ‍co ⁣sprawia, że wiele rozwiązań jest⁣ jedynie pozornie ​funkcjonalnych.

Wiele zbudowanych‍ już obiektów, ‌które ⁤powinny być dostępne dla osób z ograniczoną mobilnością, nie spełnia podstawowych norm. Przykłady takich niedociągnięć ​obejmują:

  • Zbyt ⁣strome ⁤podjazdy — ​zamiast ułatwiać poruszanie⁣ się⁢ na⁢ wózku, ‌stają się ‍przeszkodą.
  • Brak⁢ odpowiedniego ​oznakowania — osoby⁣ z dysfunkcjami wzroku często napotykają ⁣trudności w nawigacji.
  • Schody bez alternatywnych rozwiązań — w niektórych lokalach⁢ brakuje wind, ⁢a jedyną opcją⁢ są strome‍ schody.

Niedoskonałości w architekturze są‍ także wynikiem braku przemyślanej współpracy między projektantami ​a ​osobami niepełnosprawnymi. Często‌ pomijają ⁤oni ⁢perspektywę tych, dla których przestrzeń ta ma‍ być wygodna ⁢i bezpieczna. ⁣Czasami architekci skupiają ⁤swoje⁤ wysiłki na estetyce, zapominając ⁢o​ funkcjonalności. Wygląd obiektu nie powinien być ważniejszy od jego użyteczności.

AspektOpis problemu
PodjazdyZbyt ​strome,utrudniające wjazd na wózkach.
OznakowanieBrak ​kontrastowego‍ oznakowania dla osób ​niedowidzących.
ToaletyNiedostateczna liczba toalet przystosowanych dla osób z niepełnosprawnościami.

Wielu architektów​ uważa, że proste​ dostosowanie przestrzeni do‍ potrzeb osób‌ z‍ niepełnosprawnościami to dodatkowy koszt, który ​zwiększa budżet projektu. Jednak w dłuższym czasie świadome projektowanie niesie korzyści nie tylko ⁤dla osób z ograniczeniami, ale ​także dla ‌całej społeczności. Tworzenie ⁢dostępnych,⁤ funkcjonalnych przestrzeni‌ sprawia, że ‌są one łatwiejsze w użytkowaniu dla ⁣wszystkich, nie tylko​ dla osób niepełnosprawnych.

mylenie dostępności⁤ z estetyką

W ciągu ostatnich lat,‍ coraz częściej podejmuje ⁤się tematy związane z​ dostępnością‌ przestrzeni publicznych⁢ dla ‍osób ⁣z niepełnosprawnościami. ⁢Niestety, często estetyka ‌projektów staje ⁢się kluczowym czynnikiem, który marginalizuje rzeczywiste potrzeby użytkowników. Zdarza się, że wygląd budynków i przestrzeni ‌publicznych staje się ⁢ważniejszy od funkcji, jaką te przestrzenie powinny spełniać.

W praktyce ​można zauważyć, że:

  • Niektóre budynki mają piękne, schodowe ⁤wejścia, które odstraszają osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich.
  • Schody ozdobne, ‍które w rzeczywistości nie spełniają żadnej ‍funkcji dostosowawczej,⁢ dominują⁢ nad ⁤praktycznymi rozwiązaniami.
  • Projekty urbanistyczne,⁣ które koncentrują ⁣się na estetyce, zapominają o wygodnych chodnikach czy rampach.

Warto zauważyć,że propagowanie niedostosowanych architektonicznie rozwiązań można zauważyć ‌także w mniejszych miastach.⁤ Oto kilka przykładów absurdów, które mogą zdarzyć się w codziennym życiu:

PrzykładOpis
Stylowe​ schodySzerokie schody​ bez balustrad,​ które są niebezpieczne i trudne do pokonania ‌przez‍ osoby ⁤z ograniczoną mobilnością.
Wielopoziomowe parkingiParking dostępny tylko poprzez‌ strome rampy, które są problematyczne dla ​osób na wózkach.
Ozdobne ławkiŁawki⁣ o⁤ nietypowych ⁢kształtach, które ‍nie⁢ są wygodne⁤ dla długotrwałego siedzenia.

Jasne jest, że dostępność i estetyka nie muszą się wykluczać. Można ⁣stworzyć⁤ przestrzenie, które będą⁣ zarówno⁣ piękne, jak i⁢ funkcjonalne. ⁣Przykłady‌ miast, ⁤które z powodzeniem zrealizowały takie projekty, pokazują, że przy ⁢odpowiednim ⁢podejściu można ⁣harmonijnie​ połączyć‍ te ⁢dwa aspekty.

W ‌obliczu licznych absurdów⁣ warto zacząć głośno⁤ mówić⁤ o potrzebach osób ⁤z‍ niepełnosprawnościami. Czas na refleksję nad tym, co⁣ tak naprawdę jest ważne ⁣w projektowaniu ‌przestrzeni, ⁤w których⁣ wszyscy powinni się czuć komfortowo i bezpiecznie.

Nieadekwatne oznakowanie przestrzeni dla osób z ograniczeniami motorycznymi

W przestrzeni ⁣publicznej często ‌spotykamy się z sytuacjami, w których oznakowanie ​dla osób z⁢ ograniczeniami motorycznymi jest ⁣po prostu nieadekwatne. Brak odpowiednich‍ wskazówek oraz ‌informacji sprawia, że wielu⁣ z nich ⁤czuje się zagubionych i zniechęconych ⁣do korzystania z dostępnych​ miejsc. ⁤Poniżej przedstawiamy kilka kluczowych problemów, które występują w ⁢tej‌ kwestii:

  • Niedostosowane⁣ oznaczenia kierunkowe: ⁢ Wiele budynków i⁤ obiektów publicznych nie posiada oznaczeń wskazujących najdogodniejsze trasy dla osób⁣ na wózkach inwalidzkich.
  • Nieczytelność informacji: ‍Oznakowanie często jest niedostatecznie kontrastowe⁢ lub⁣ używa zbyt małej ⁤czcionki, co‌ utrudnia ⁤jego odczytanie osobom⁣ z ⁣ograniczonym wzrokiem.
  • Brak uniwersalnego symbolu dostępu: Często nie ‌stosuje się ​standardowego symbolu dostępności, co wprowadza w błąd osoby, ⁤które szukają informacji o dostępności​ obiektów.

przykładem mogą być parki miejskie, które zamiast ⁣pełnym⁣ oznakowaniem ​dróg i tras dostępnych⁤ dla osób z ograniczeniami motorycznymi, oferują⁤ jedynie ⁢niewielkie tabliczki przy wejściu. Takie⁢ podejście‍ skutkuje tym, że osoby z niepełnosprawnościami rezygnują z eksploracji przestrzeni, która ​powinna być dla nich otwarta.

ProblemZalecenie
Nieczytelne oznakowanieStosować większe i kontrastowe czcionki.
Brak informacji ⁤o trasachWprowadzić szczegółowe‍ mapy ⁢z⁤ oznaczeniem ścieżek ‍dostępnych⁤ dla wózków.
Niejasne symbole dostępnościUjednolicić symbole w całym ⁤obszarze ‍publicznym.

Warto również zaznaczyć, że ​wiele projektów architektonicznych​ nie uwzględnia opinii osób z ograniczeniami⁣ motorycznymi, co ‍skutkuje tworzeniem ‌przestrzeni, ‍które ‍nie są ‌funkcjonalne ‍ani komfortowe. ​Tego rodzaju sytuacje wymagają‌ pilnych zmian‌ w podejściu do projektowania przestrzeni ⁢publicznych,​ aby‌ stworzyć⁣ społeczeństwo, w którym każdy ma​ równy dostęp⁣ do ‌różnych ​form życia społecznego.

Przykłady absurdalnych ramp ⁤i podjazdów

Przykładem absurdalnych⁣ rozwiązań w przestrzeni publicznej mogą być rampy, które zamiast ułatwiać⁢ życie ‌osobom z niepełnosprawnościami, stają się‍ dla ​nich pułapką. ‍Oto kilka najbardziej ⁢zaskakujących przypadków, które ⁤niestety występują w wielu⁢ miastach:

  • Rampy o zbyt dużym nachyleniu: Spotykane ​często w miejscach publicznych, ⁢potrafią zniechęcić nawet najbardziej zdeterminowane osoby na wózkach. Ich kąt nachylenia jest ‌tak‌ ostry, że pokonanie ich⁢ staje się ⁢ekstremalnym​ wyzwaniem.
  • Brak poręczy: ⁢ Rampy, które ⁤nie ⁣mają wsparcia w postaci poręczy, mogą być nie tylko trudne do‌ pokonania, ale również ​niebezpieczne. Osoby narażone są na ⁢upadki, co stawia pod‌ znakiem zapytania sens ich istnienia.
  • Rampy prowadzące donikąd: ‍Czasami można trafić na rampy, które​ kończą się⁣ przed ścianą lub w miejscu, gdzie ‍nie ma możliwości dalszej drogi. To ⁤doskonały przykład‌ marnotrawstwa przestrzeni oraz zasobów publicznych.
  • Podjazdy‌ w nietypowych ​miejscach: Niektóre ⁤podjazdy znajdują się w oddalonych ‌od głównych ciągów komunikacyjnych miejscach, co czyni je praktycznie bezużytecznymi dla większości⁣ osób z ograniczeniami​ ruchowymi.
Typ absurduPrzykład
Rampy o dużym‌ nachyleniuWinda​ Starych Terenów Przemysłowych
Brak poręczyRampy w⁤ okolicy lokalnej szkoły
Rampy prowadzące⁢ donikądRampy na nowym osiedlu
Podjazdy w ​nietypowych miejscachPodjazd​ do promu w ​porcie

Przypadki te pokazują, ​że ‍projektowanie przestrzeni publicznych nie zawsze opiera się⁢ na potrzebach osób z niepełnosprawnościami. Czasem wydaje się,‍ że takie rampy i podjazdy są⁢ bardziej formą spełnienia obowiązków‌ niż rzeczywistą ‍chęcią ułatwienia życia. To ważna ⁤lekcja ‍dla⁢ architektów i planistów – ⁤praktyczność powinna iść ramię w ramię z estetyką i ‌dostępnością.

Ławki, które nie uwzględniają osób ⁣z niepełnosprawnościami

W przestrzeniach publicznych, ⁣które ⁣mają być dostępne dla⁣ wszystkich, bardzo często ⁣są ignorowane ⁤potrzeby osób z niepełnosprawnościami.⁤ Przykładem są ławki,​ które‌ w⁣ swojej konstrukcji i lokalizacji nie uwzględniają tych użytkowników. W rezultacie,⁢ wiele osób‌ zmaga się‍ z dodatkowymi trudnościami,‌ które mogłyby zostać ​łatwo zminimalizowane.

Oto ‌kilka najbardziej​ powszechnych problemów związanych ⁣z ławkami:

  • Nieodpowiednia wysokość: Ławki,które są zbyt‌ wysokie ‍lub zbyt niskie,mogą‍ być‍ nieosiągalne‍ dla osób na⁤ wózkach inwalidzkich.
  • Brak przestrzeni: Ławki umieszczone blisko siebie uniemożliwiają swobodne ​manewrowanie osobom z ⁤ograniczoną ⁤mobilnością.
  • Nieergonomiczny kształt: Wiele ⁤ław jest⁤ zaprojektowanych w sposób, który​ nie sprzyja komfortowi, co przekłada się na⁣ trudności w użytkowaniu.

Nie należy ​zapominać również o dostępności​ związanej z jakością ⁢materiałów ⁤użytych ‍do budowy ławek. Często⁣ spotyka się modele z twardego, zimnego metalu, ‌które są mało przyjazne, zwłaszcza ⁤w ‍chłodniejsze dni. Ponadto, niektóre ławki są ozdobione elementami, które mogą być ⁣potencjalnie ‍niebezpieczne ​dla osób z​ niepełnosprawnościami,⁢ takimi ​jak ostre krawędzie czy⁢ wystające ‍części.

Typ ławkiProblemy
Ławki klasyczneZa wysokie,​ brak miejsca na wózek
Ławki z‍ oparciemNieergonomiczne,‍ zbyt wąskie
Ławki​ designerskieOstre krawędzie, twarde materiały

Podczas planowania⁤ nowych ⁤projektów ‍przestrzeni publicznych, ⁣warto zaangażować osoby⁢ z niepełnosprawnościami w⁣ proces ‌dizajnerski. Tylko ‌wtedy można stworzyć funkcjonalne i komfortowe miejsce ‍dla ‍wszystkich użytkowników.

Brak⁢ uwzględnienia potrzeb osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności

W projektowaniu przestrzeni publicznych często dostrzegamy poważne niedociągnięcia,które ‍wyniszczają szanse na pełne ‍uczestnictwo osób z‌ różnymi rodzajami niepełnosprawności.⁢ Mimo rosnącej świadomości tego zagadnienia, wiele projektów wciąż pomija indywidualne potrzeby konkretnych grup. W​ rezultacie‌ pojawiają ​się‌ sytuacje, które można określić‌ mianem absurdalnych.

warto zwrócić ⁤uwagę na ​kilka ‌istotnych ⁢aspektów:

  • Dostępność ‍chodników: Wiele ⁤miast⁢ wciąż nie‍ jest przystosowanych⁢ do poruszania ⁢się osób na wózkach.Chodniki często są zbyt wąskie, a rampy prowadzące na jezdnię nie ​spełniają norm bezpieczeństwa.
  • Brak odpowiednich oznaczeń: Osoby z niepełnosprawnością ‌wzrokową napotykają ogromne trudności w ⁤orientacji. zbyt mała liczba‍ oznaczeń​ w braille’u oraz kontrastowych‍ kolorów spowalnia ⁣ich poruszanie się i ⁢naraża na niebezpieczeństwo.
  • Nieprzystosowane toalety: Publiczne toalety, które nie ⁢są dostosowane do potrzeb osób z ograniczoną mobilnością, ograniczają ich komfort i⁤ prywatność. Brak wystarczającej ⁣ilości przestrzeni ‌oraz odpowiednich uchwytów ‍to codzienna przeszkoda.

Wśród projektów, które⁣ powstają, ‌można ⁢zauważyć​ również brak konsultacji ‍z osobami z niepełnosprawnościami.⁢ To‌ ogromny błąd, ponieważ tylko​ oni są ​w stanie ​najlepiej określić ​swoje potrzeby. Niezbędne są dialog i współpraca z ​organizacjami działającymi na rzecz‍ osób‍ z niepełnosprawnościami, aby tworzyć rozwiązania,⁤ które naprawdę poprawią jakość życia.

Na‍ niektórych obiektach zauważyć można również⁢ zjawisko​ “ciężkiej architektury” –⁣ udogodnienia ⁢są⁤ wprowadzone, ale w sposób, ⁣który nie​ uwzględnia ich funkcjonalności. Na przykład:

UdogodnienieProblem
PodjazdyZbyt ​strome rampy
Osłony ​dźwiękoweBrak interakcji z otoczeniem
oznaczenia ścieżekNiewystarczająca widoczność

Każdy z tych przykładów​ pokazuje, jak ⁢kluczowe jest​ myślenie o zróżnicowanych potrzebach ⁢osób⁣ z niepełnosprawnościami już na etapie ⁢planowania. wprowadzenie zmian wymaga nie tylko chęci,ale ‌i systemowego podejścia do projektowania​ przestrzeni ​publicznych,które przyczynią ⁣się do ich‌ integracji w życie ⁤społeczne.

design z ⁤perspektywy osób niepełnosprawnych‍ – głos, który wciąż jest ignorowany

W przestrzeni publicznej​ od zawsze ‍były ‌obecne absurdy, które z perspektywy ‍osób⁢ niepełnosprawnych ⁤stają​ się wręcz nie do‌ zaakceptowania. Często projektanci, tworząc infrastrukturę, nie uwzględniają realnych ⁢potrzeb⁣ osób z ograniczeniami ruchowymi, co‍ prowadzi do⁤ licznych⁣ frustracji ⁢oraz ograniczeń​ w codziennym funkcjonowaniu.

Przykłady zaniedbań to m.in.:

  • Brak dostępu​ do​ przejść ‌dla pieszych: Niejednokrotnie chodniki kończą się ‌bez odpowiedniego zjazdu, przez ‍co osoby na ‍wózkach muszą‍ ryzykować swoje bezpieczeństwo,⁤ aby przejść⁣ na drugą stronę.
  • Niewłaściwe oznakowanie: ‍Znakowanie​ dróg ⁣czy przestrzeni powinno być⁢ jasne i zrozumiałe. Osoby z​ problemami wzrokowymi często nie ‍dostają wystarczających wskazówek,co prowadzi‍ do zagubienia.
  • Nieodpowiednie toalety: ⁢Wiele miejsc użyteczności ⁣publicznej wciąż ⁢nie zapewnia ‍wystarczającej ilości ‌dobrze przystosowanych toalet,​ co uniemożliwia komfortowe korzystanie z nich przez osoby​ z niepełnosprawnościami.

Warto‍ zauważyć,​ że ⁢projektowanie przestrzeni publicznych ⁣pod ⁤kątem dostępności ‌nie powinno być⁤ jedynie⁤ miłym dodatkiem, ale podstawowym wymogiem. Ignorowanie potrzeb osób niepełnosprawnych to nie tylko rażące ​niedopatrzenie,⁣ ale także naruszenie ‌podstawowych ⁢praw obywatelskich.

Oto przykład, jak mogą ⁤wyglądać‍ podstawowe udogodnienia w przestrzeni ​publicznej:

Typ udogodnieniaWymaganiaKorzyści
RampyMinimalny kąt nachylenia, antypoślizgowa powierzchniaUmożliwiają⁤ swobodne ​poruszanie się‍ osobom na‍ wózkach
PodjazdyOdpowiednia szerokość ‍i długośćZapewniają dostęp do budynków ⁢i ‍transportu
Oznaczenia dotykowePrzeznaczone⁢ dla ⁣osób niewidomychPomagają w orientacji w przestrzeni

W projektowaniu przestrzeni⁢ publicznych ⁤musimy⁢ kierować się zasadą⁤ uniwersalnego projektowania, które zakłada,⁢ że każdy,‌ niezależnie od ⁣swoich ograniczeń,⁢ powinien⁢ mieć równy dostęp do ​wszystkich elementów⁤ otoczenia. Naszym zadaniem jest‌ tworzenie‌ miejsc,​ które nie tylko ​pociągają estetyką,⁣ ale‍ przede wszystkim są funkcjonalne i użyteczne dla⁢ wszystkich‍ użytkowników. Bez tego zmiana⁢ w naszej przestrzeni publicznej pozostanie jedynie ​marzeniem.

Jak technologie mogą poprawić ‌dostępność przestrzeni publicznych

Współczesne technologie mają potencjał,‌ aby⁣ znacznie zwiększyć dostępność przestrzeni publicznych dla osób‍ z ‍różnymi rodzajami niepełnosprawności.Oto kilka przykładów, jak nowoczesne rozwiązania‌ mogą być​ wdrażane w‍ projektowaniu takich miejsc:

  • Inteligentne systemy ⁢nawigacji – Wykorzystanie aplikacji mobilnych z funkcjami GPS i technologii‍ AR (rozszerzonej rzeczywistości) pozwala osobom z ograniczeniami ​ruchowymi łatwiej⁢ nawigować ⁤w przestrzeni ⁣miejskiej.Możliwość wyboru najwygodniejszej ‍trasy, z pominięciem ⁣przeszkód, ​to istotny ‍krok w stronę​ większej samodzielności.
  • Oznakowanie dźwiękowe ​– Zastosowanie‌ systemów dźwiękowych ‍w⁣ miejscach publicznych, takich‍ jak przystanki czy przejścia dla ​pieszych, pozwala osobom ‌niewidomym lub⁣ słabowidzącym‍ z łatwością zorientować się ⁣w otoczeniu.​ Powiadomienia głosowe‍ mogą⁢ przekazywać informacje o⁣ lokalizacji i dostępnych ​udogodnieniach.
  • Smart benches – ​Nowoczesne ławki​ w parkach mogą ‍być wyposażone w technologię solarno-ładowania ‍urządzeń mobilnych oraz platformy wspierające osoby z ‌niepełnosprawnościami. Wbudowane czujniki mogą‍ dostosowywać wysokość siedziska ⁢zgodnie z potrzebami ⁢użytkowników.

Dzięki rozwojowi technologii uniwersalnego projektowania możliwe jest tworzenie⁣ przestrzeni, ⁢które są dostępne dla​ wszystkich. Przykładem ‍mogą być poniższe innowacje:

InnowacjaKorzyści
Interaktywne ⁤mapyPokazują⁤ dostępność tras⁤ i‌ udogodnień⁣ w czasie rzeczywistym.
Platformy tłumaczenioweUmożliwiają przekład informacji​ na język ⁢migowy lub ‌inne⁤ formy⁢ komunikacji.
Monitoring przestrzeniUłatwia‌ szybkie⁢ reagowanie na ⁤potrzeby osób z niepełnosprawnościami.

Przekształcanie przestrzeni publicznych ⁤z ⁢myślą o‌ osobach⁣ z niepełnosprawnościami ‌powinno być traktowane jako⁢ istotny ⁣element #SmartCity.Technologia nie​ tylko ⁣poprawia‌ jakość ‌życia,‍ ale także ⁤zwiększa integracyjność społeczną, ⁤eliminując bariery‍ wszelkiego rodzaju. W kontekście globalnych trendów warto zadbać o to, aby nowoczesne‌ rozwiązania⁣ były⁣ wprowadzane z myślą o wspólnym życiu w społeczeństwie, gdzie każdy⁤ ma ⁤prawo do wygodnego korzystania z przestrzeni publicznych.

Studia‌ przypadków – miasta, które zrealizowały‍ poprawne projekty

Niektóre miasta w Polsce ‍i na świecie wzięły sobie do ⁣serca wyzwania związane z projektowaniem przestrzeni publicznych, ‍które⁣ są dostępne dla⁣ osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności.Przykłady tych miast ​pokazują, ​że prawidłowe podejście do ​planowania urbanistycznego ⁤może⁢ znacznie poprawić jakość życia wszystkich mieszkańców.

Participacja społeczna ⁣jako kluczowy element:

  • Wrocław – Integracja mieszkańców w procesie projektowania publicznych ⁢przestrzeni.
  • Kraków – Stworzenie specjalnych grup doradczych,które reprezentują interesy osób z ‍niepełnosprawnościami.
  • Warszawa – Wprowadzenie regulacji ⁣prawnych dotyczących dostępności dla ​osób z⁤ różnymi​ rodzajami‍ niepełnosprawności.

Przykładem miasta,które przyjęło ⁤podejście holistyczne,jest⁢ barcelona. ‍Tamtejsza polityka miejska obejmuje:

  • Adaptację ⁣transportu publicznego – ⁣niskopodłogowe tramwaje ⁢i autobusy.
  • Strefy‍ zieleni z‌ odpowiednim dostępem – parki i place zabaw dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych.
  • Infrastruktura ⁢przyjazna ⁤dla osób niewidomych – ‌chodniki z wypustkami i ‌systemy prowadzenia.

Miasto Vancouver wyróżnia się także⁤ w kontekście‌ dostępności. Działania podejmowane ⁣tam obejmują:

ElementOpis
Dostosowane​ budynkiWszystkie nowe projekty muszą ​spełniać standardy⁤ dostępności.
Transport publicznySystematyczna ‌modernizacja środków ​komunikacji publicznej z myślą o osobach z niepełnosprawnościami.
Informacja wizualna i dźwiękowaUsprawnienia w zakresie‌ oznakowania‍ przestrzeni publicznych.

Inicjatywy te ⁢są nie​ tylko świadectwem chęci dostosowania miasta do​ potrzeb różnych grup społecznych, ale także ⁣wzorem, który⁣ inne ​metropolie mogą⁣ naśladować. Dobrze zaplanowane przestrzenie ⁤publiczne poprawiają⁢ komfort życia, ⁢stając ​się miejscem⁢ integracji i spotkań dla⁢ wszystkich mieszkańców.

Krytyka systemu konsultacji z osobami z niepełnosprawnościami

System konsultacji ⁣z osobami ‌z niepełnosprawnościami w Polsce często okazuje się ⁢być nieefektywny i niedostosowany do rzeczywistych potrzeb. ​W praktyce,wiele projektów dotyczących⁤ przestrzeni ⁣publicznych jest tworzonych bez‌ rzeczywistego ‍zaangażowania samych osób,które miałyby z nich ‍korzystać. ⁤Oto kilka kluczowych problemów,‍ które można zidentyfikować w tym systemie:

  • Brak reprezentacji – Wiele konsultacji ogranicza się‌ do zapraszania⁢ jedynie ​organizacji, które deklarują,⁢ że reprezentują‍ interesy⁣ osób z​ niepełnosprawnościami. Często jednak te organizacje​ nie mają pełnej wiedzy na temat różnych typów ⁣niepełnosprawności.
  • Powierzchowność dyskusji ‍ -‍ Dyskusje są często ogólne ‌i nie dotyczą ‌konkretnych rozwiązań,⁢ co utrudnia wypracowanie ‌efektywnych zmian. Konsultacje zdarzają się rzadko,a ⁢ich forma nie jest dostosowana⁤ do potrzeb osób ‍z ⁤różnymi‍ rodzajami niepełnosprawności.
  • Brak ciągłości – Wiele projektów opartych ⁣na konsultacjach ⁤kończy się na pierwszym etapie, a ich realizacja ‍nie jest monitorowana, co‍ prowadzi do braku⁤ odpowiedzialności za ‌wdrożone rozwiązania.

Poza kwestią ⁢formalną, ważne jest również, ⁣aby zapewnić​ odpowiednie wsparcie dla osób ‌z⁢ niepełnosprawnościami, które‌ mają wziąć udział w konsultacjach. Często potrzebują one pomocy w dotarciu​ do miejsca⁤ spotkania,‍ jak również dostępu do tłumaczy, ułatwień ⁣w komunikacji czy dostosowanych materiałów informacyjnych.

Co więcej, przygody ⁤osób⁤ z⁢ niepełnosprawnościami w⁤ przestrzeni publicznej ​ukazują absurdy wynikające z braku faktycznego zaangażowania‍ w proces konsultacji.⁢ Oto przykłady‍ wyników tych konsultacji w ⁢kontekście​ ich realizacji:

ProjektUwagi z konsultacjiEfekty⁢ w praktyce
Nowa⁤ promenadaWymóg szerokości ścieżek ⁤i ⁣rampWąskie chodniki,⁣ brak ramp
Modernizacja placu zabawWprowadzenie urządzeń ​dostosowanych do potrzeb dzieci z⁤ niepełnosprawnościamiBrak urządzeń, które ⁤można ‌używać w wózkach
Wymiana nawierzchni na parkingachkonieczność wyznaczenia stref dla osób⁢ z niepełnosprawnościamiWzmożona liczba miejsc​ parkingowych,‌ jednak często ​blokowanych ‍przez⁣ nieprzystosowane pojazdy

Zbyt⁤ często założenia wypracowywane podczas konsultacji nie‌ trafiają do praktyki. To‍ skutkuje projektami, które są jedynie⁢ namiastką prawdziwego ‌wsparcia, przez‌ co osoby ⁢z niepełnosprawnościami‌ czują‍ się marginalizowane i ignorowane. W celu realnej ⁣zmiany, niezbędna jest głębsza ⁢współpraca i ⁢prawdziwe zaangażowanie wszystkich zainteresowanych stron.

Przykłady ‌dobrych praktyk ​w projektowaniu‌ przestrzeni dostępnych

W projektowaniu przestrzeni publicznych, które‍ mają być dostępne‌ dla osób z niepełnosprawnościami, istnieje wiele przykładów​ dobrych praktyk, które⁤ mogą pomóc w przezwyciężeniu barier‌ oraz⁣ zapewnieniu wygody ⁢i bezpieczeństwa ⁣wszystkim użytkownikom. Oto niektóre z nich:

  • Projektowanie ⁣bezprogowe: W miejscach⁣ takich jak wejścia do⁢ budynków czy przejścia dla pieszych,​ eliminacja progów zapewnia łatwy dostęp ⁤dla​ osób poruszających⁢ się ⁣na wózkach ‍inwalidzkich.
  • Odpowiednie oznakowanie: ⁤ Użycie dużych,czytelnych​ czcionek oraz ‍kontrastujących kolorów w oznaczeniach kierunkowych pozwala osobom z dysfunkcjami wzroku⁤ swobodniej⁢ orientować się w przestrzeni.
  • Podjazdy i rampy: Właściwie zaprojektowane ​podjazdy o‌ odpowiednim‍ nachyleniu i szerokości umożliwiają bezpieczne poruszanie ​się osobom z ‌ograniczeniami ruchowymi.
  • Intuicyjne rozmieszczenie ⁢mebli: W przestrzeniach ⁤publicznych, ‍takich jak parki czy place zabaw, meble miejskie ‍powinny być‌ rozmieszczone w sposób, który‌ pozwala ⁣na łatwe przejścia ⁢i dostęp​ do ​różnych stref.
Typ przestrzeniDobre praktyki
ParkŚcieżki wykonane z materiałów antypoślizgowych,prowadnice dźwiękowe dla osób niewidomych.
Wyposażenie ⁢miejskieŁawki ‌z‌ oparciami i podłokietnikami, aby ułatwić‍ wstawanie.
Transport publicznyAutobusy ⁢z niską podłogą oraz oznaczenia w ​języku Braille’a.

Warto również ⁤uwzględnić w projektach ‍odpowiednie technologie​ wspierające, takie jak aplikacje ‌mobilne informujące o dostępności przestrzeni,⁣ czy systemy audio-lektorskie, ‌które ⁢mogą znacznie‍ poprawić komfort korzystania z miejsc publicznych. Wdrażanie tych koncepcji nie ⁣tylko‌ eliminuje ‌absurdy, ale także⁤ stwarza‍ bardziej ‌przyjazne i ⁤integracyjne⁢ otoczenie dla wszystkich mieszkańców.

Rekomendacje dla architektów i urbanistów ​dotyczące⁤ dostępności

W kontekście⁣ projektowania‍ przestrzeni⁢ publicznych, dostępność⁣ powinna ⁣być⁣ kluczowym kryterium,⁢ które⁣ architekci i‍ urbaniści ⁤muszą brać pod uwagę od ⁢samego początku. oto kilka ‍rekomendacji, które⁢ mogą‌ pomóc w tworzeniu bardziej przyjaznych i ‍dostępnych miejsc dla osób z niepełnosprawnościami:

  • Definiowanie stref dostępnych: Projektując nowe przestrzenie, należy wprowadzać strefy, które są w pełni ⁤przystosowane‍ do‍ potrzeb osób z ⁢ograniczeniami mobilności.Warto ⁢pomyśleć ⁣o ‌szerszych chodnikach ‍i bezbarierowych przejściach.
  • Integracja technologii: W dzisiejszych czasach wiele rozwiązań technologicznych może ułatwić życie osobom z niepełnosprawnościami. Instalacja inteligentnych ⁢sygnalizacji ‍świetlnych,‌ oznakowania w​ alfabecie Braille’a‍ czy aplikacji mobilnych informujących o ​dostępnych trasach⁤ może​ znacząco​ poprawić komfort poruszania się.
  • Współpraca ​z użytkownikami: Tworzenie ‌przestrzeni publicznych nie może się odbywać bez aktywnego ​udziału osób z ‌niepełnosprawnościami w procesie projektowania. Ich opinia i doświadczenie są nieocenione i⁣ powinny być ​brane pod ⁤uwagę na każdym ⁢etapie.
  • Ułatwienia w komunikacji: Przy⁢ projektowaniu należy zadbać o to, aby wszystkie informacje były‌ dostępne w formie zrozumiałej dla⁣ każdego. Oznacza‍ to stosowanie prostego ⁤języka oraz zapewnienie⁣ informacji w różnych ⁢formatach, w tym wizualnych.
  • Estetyka i ​funkcjonalność: ‌ Projektując ​przestrzenie, warto zadbać‍ o to, aby były⁣ one zarówno estetyczne, jak i funkcjonalne.​ Używanie⁤ odpowiednich materiałów, które znajdują się na poziomie zero od powierzchni ziemi, może ⁣pomóc ⁣w zmniejszeniu⁤ ryzyka‌ potknięcia się.

W celu⁢ lepszego zrozumienia zagadnień związanych⁣ z dostępnością, powstała ⁤tabela, która ilustruje ​przykład niektórych ⁢aspektów, które powinny⁣ być uwzględnione⁤ w projektowaniu:

AspektopisPrzykład ⁣wdrożenia
DojazdBezpieczny i łatwy ‍dostęp ⁣do budynkówRampy w⁣ miejscach publicznych
OznakowanieJasne i⁢ czytelne oznaczenia kierunkoweMapy z wyraźnymi⁢ trasami dostępu
mobilnośćSwobodne poruszanie się w przestrzeniPrzestrzenie między ‌meblami dostosowane do ⁣użytkowników na wózkach
komunikacjaDostęp ⁤do​ informacji ‍na różnych poziomachMultimedialne kioski informacyjne

Każdy z ​wymienionych⁣ punktów ⁢i ‍przykładów jest krokiem w stronę eliminacji absurdów, które w niektórych‌ miejscach publicznych wciąż ‍są ⁣obecne. Zrozumienie ‍i uwzględnienie potrzeb osób z niepełnosprawnościami w ‌projektach⁢ nowych ⁤przestrzeni pozwoli‍ na powstanie⁣ przyjaznych ⁣i dostępnych miejsc dla wszystkich mieszkańców.

Edukacja​ społeczeństwa w⁢ zakresie dostępności

W projektowaniu ‍przestrzeni publicznych dla osób ⁤niepełnosprawnych ⁣często pojawiają się ⁢absurdalne sytuacje, które nie⁢ tylko świadczą o braku wiedzy, ale‍ również o niedbalstwie ‍w ‍zakresie ‌dostępności. Edukacja społeczeństwa ⁣na⁤ ten temat jest podstawą zmian, które powinny się dokonać w naszym otoczeniu. Często możemy zauważyć, że:

  • Brak ergonomicznych rozwiązań: ⁣Schody⁣ bez poręczy, ⁢wąskie przejścia, czy ⁤nierówne chodniki to tylko⁤ niektóre z przykładów, które ⁣stawiają osoby z ograniczoną mobilnością w trudnej sytuacji.
  • Mało ⁣zauważalne ‍oznakowanie: Przyciski⁢ i tablice informacyjne, ‌które nie są⁣ w kontrastujących⁣ kolorach, ​sprawiają, że osoby z⁢ dysfunkcjami wzroku mają trudności w ​poruszaniu się po przestrzeni⁤ publicznej.
  • Dostępność transportu publicznego: Mimo że wiele miast ‌inwestuje w nowoczesne⁢ autobusy,niekiedy nie ⁢są ⁣one ‌dostosowane do potrzeb‌ osób poruszających ​się na wózkach inwalidzkich.

Wielu architektów i projektantów wciąż nie zdaje sobie⁣ sprawy ‌z ⁤tego,⁤ jak ważne jest ‌uwzględnienie różnorodnych‍ potrzeb. ⁣W‍ ramach ⁣szkoleń ⁤i ‍warsztatów warto skupić się na:

  • Współpracy z⁣ osobami z niepełnosprawnościami: Włączenie ‍ich⁣ w ⁢proces projektowania⁤ umożliwia wyeliminowanie wielu błędów.
  • Standardach dostępności: ‍Należy promować znajomość aktualnych norm ‌i standardów, ⁣aby wszyscy‌ projektanci dali ‌sobie szansę na​ zaprojektowanie ‍przestrzeni przyjaznej dla każdego.
  • Podnoszeniu‍ świadomości⁣ społecznej: ⁤Rozmowy⁤ o dostępności powinny być‍ obecne‌ w szkołach, na uczelniach i w mediach,‌ aby budować szersze zrozumienie problemów osób z ⁣niepełnosprawnościami.

Aby⁢ wprowadzić zmiany,które uczynią‍ przestrzenie publiczne bardziej przyjaznymi,warto również nawiązać⁣ współpracę z lokalnymi organizacjami zajmującymi ⁢się​ wsparciem osób z niepełnosprawnościami. Poniższa tabela ilustruje ‍przykłady ‍działań, które mogą przynieść wymierne ⁤korzyści:

Rodzaj Działaniaopis
Szkolenia dla architektówWarsztaty z zakresu dostępności oraz analizy‌ potrzeb⁣ osób z niepełnosprawnościami.
Kampanie‌ informacyjneProjekty edukacyjne ⁢mające na celu podniesienie ​świadomości społecznej na​ temat dostępności.
Co-witnessingStworzenie grup‍ doradczo-eksperckich ​złożonych z⁤ osób z niepełnosprawnościami.

Jako społeczność musimy ⁢zrozumieć, że dostępność to ⁢nie tylko kwestia⁤ architektury, ale także ‍ustawień społecznych. Poprzez‍ edukację ‌i zaangażowanie ‌możemy ‍wyeliminować ⁤wiele ‍absurdów, ⁤które wciąż ⁤dominują​ w projektowaniu ⁢przestrzeni publicznych.

przyszłość⁤ przestrzeni publicznych – jak uniknąć absurdów w⁣ przyszłości

W ‍obliczu rosnących oczekiwań społecznych ⁤oraz ​technologicznych‍ wyzwań,⁢ projektowanie przestrzeni publicznych ​stało się‌ istotnym tematem⁤ w dialogu ‍o równości i dostępności. Niestety, wciąż możemy⁣ zaobserwować wiele absurdalnych‌ rozwiązań, które‍ mogą prowadzić⁢ do sytuacji, gdzie‍ osoby‌ z niepełnosprawnościami⁢ czują się wykluczone⁢ z ⁣życia miejskiego. Jak więc uniknąć tego,⁣ na ‌co narażeni jesteśmy dziś?

Przede ⁣wszystkim kluczowe jest wdrażanie zasady ⁣uniwersalnego ⁢projektowania, która polega na ‍tworzeniu‍ produktów i​ środowisk⁢ dostępnych dla wszystkich,​ niezależnie od ich umiejętności czy ograniczeń. Oto kilka sugestii:

  • Wciąganie osób z niepełnosprawnościami do procesu projektowania przestrzeni publicznych.
  • Regularne aktualizowanie ⁣wytycznych związanych ⁢z dostępnością, ‌aby obejmowały nowe technologie⁤ i zmieniające się potrzeby społeczeństwa.
  • Wprowadzenie⁤ systemów ⁤monitoringu ‍i oceny, które pozwolą na bieżące poprawianie ​istniejących ‌rozwiązań.

Nie ⁢możemy ⁢zapominać o znaczeniu usług cyfrowych w⁤ kontekście⁣ przestrzeni publicznych. W ⁣dobie transformacji ⁢cyfrowej, aplikacje⁤ mobilne oraz strony internetowe⁤ mogą znacznie ułatwić dostęp ​do ​informacji​ o infrastrukturze i ⁣usługach ‍dla osób z niepełnosprawnościami.⁣ Warto, aby te narzędzia były projektowane ⁣w‌ kontekście:

  • Intuicyjności w obsłudze.
  • Przyjaznych⁢ interfejsów dla osób z​ różnymi rodzajami niepełnosprawności.
  • Możliwości ‌zgłaszania problemów związanych z dostępnością⁣ w czasie rzeczywistym.
ProblemMożliwe Rozwiązanie
Brak podjazdówWprowadzenie‌ ramp w kluczowych‌ lokalizacjach
Nieczytelne znakiUżycie⁢ kontrastowych kolorów i większej czcionki
Chaos komunikacyjnyScentralizowany system​ informacji o dostępności

Wreszcie, kluczowe pozostaje kontynuowanie dyskusji publicznej, ‍która ⁢obejmuje nie ​tylko architektów czy ⁣urbanistów, ale także ⁤osoby, które przestrzenie te ⁣będą użytkować.⁣ Wspólne spotkania, warsztaty oraz konsultacje z osobami⁣ z⁢ niepełnosprawnościami zapewnią,‌ że‍ ich głos będzie słyszalny,⁤ a⁢ przestrzenie ⁤publiczne staną‌ się naprawdę‍ inkluzywne i funkcjonalne.

Jak ​wspólnie działać na rzecz bardziej dostępnych miast

W ‌miastach,w których żyjemy,każdy z nas ma prawo do‌ dostępu do ⁤przestrzeni publicznych. Jednak wiele z tych⁤ miejsc wciąż ‍nie‌ spełnia podstawowych​ norm,co prowadzi​ do‍ absurdu,który zamiast wspierać,marginalizuje osoby z niepełnosprawnościami.‌ Czas na zmianę ‌tego stanu ⁢rzeczy!⁤ Oto kilka kluczowych⁣ kroków, które możemy ⁢podjąć ‌wspólnie, ⁤aby nasze miasta stały się​ bardziej przyjazne dla wszystkich⁤ mieszkańców.

  • Uczestnictwo ⁤osób z niepełnosprawnościami w ‍projektowaniu – Zaangażowanie ⁣osób z ograniczeniami w ​proces projektowania przestrzeni publicznych może przynieść zaskakujące⁤ efekty. Ich osobiste ⁢doświadczenia ‌dostarczą cennych ⁢wskazówek dotyczących rzeczywistych ‌potrzeb‌ i przeszkód.
  • Szkolenia‍ dla architektów i inżynierów -​ Regularne‌ warsztaty oraz programy‍ szkoleniowe dla specjalistów zajmujących ⁤się ‌projektowaniem przestrzeni publicznych​ na temat dostępności mogą ‌wpłynąć ​na jakość projektów i⁣ zwiększenie⁤ świadomości o problemach osób​ z niepełnosprawnościami.
  • Przykłady dobrego designu -‌ Inspiracje z⁤ miast, które skutecznie ‍wprowadziły udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami, powinny być ​szeroko promowane i adaptowane lokalnie. Przykłady takich rozwiązań można znaleźć na ⁣całym świecie, zaczynając od szerokich chodników po inteligentne technologie, które ‍ułatwiają ​poruszanie się.
Dobre ⁢Praktykiopis
Winda w stacji metraWinda, ‍która⁣ działa bezbłędnie⁤ i jest oznakowana z każdej strony.
RampyRampy o⁣ odpowiednim kącie nachylenia, bez barier przy wejściu do budynków.
Przyjazne przejścia‍ dla pieszychSygnalizacja dźwiękowa oraz znaki⁣ wizualne, które są czytelne ‍z daleka.

Możliwe, że ⁢kluczowym elementem w procesie zmian są⁤ lokalne kampanie ​społeczne, które mogą​ mobilizować mieszkańców do działania. Warto zorganizować⁢ wydarzenia,⁣ w trakcie których można ‍zbierać ​pomysły i opinie,⁤ jak ‍również informacje⁢ zwrotne na temat istniejących⁢ rozwiązań. To edukuje społeczeństwo i ‍buduje świadomość o ⁣potrzebach osób z niepełnosprawnościami.

niezwykle istotne jest ⁣również otwarte konsultowanie planów zagospodarowania przestrzennego z organizacjami pozarządowymi. Takie alianse ‍mogą ⁤przynieść ⁢korzyści obydwu‌ stronom i zagwarantować, że⁣ przyszłe projekty będą zgodne z⁢ zasadą uniwersalnego dostępu. Czas ‍na to, aby nasze ⁤miasta były‌ miejscami dla wszystkich,⁣ a nie tylko dla wybranych!

W dzisiejszych czasach, gdy mówimy ⁢o⁤ dostępności przestrzeni publicznych, nie możemy zapominać, że‍ projektowanie​ to nie tylko kwestia estetyki, ale ⁤przede ⁣wszystkim funkcjonalności. Absurdalne rozwiązania,‌ które często obserwujemy w przestrzeni miejskiej,​ pokazują, ‍jak łatwo można ⁢przeoczyć‌ fundamenty, ⁢na których ​opiera się ludzkie ⁣doświadczenie. ⁤

Zamiast składać się z rygorystycznych ‍przepisów i ‌jałowych schematów, projektowanie powinno być aktem empatii ‍i zrozumienia. Osoby ⁢niepełnosprawne zasługują na⁤ przestrzeń, która‌ nie tylko spełnia⁣ normy, ale przede wszystkim wspiera ich ‍w codziennym ⁤funkcjonowaniu. Kluczem do ⁣sukcesu jest nie⁤ tylko budowanie z myślą o potrzebach,⁢ ale także ⁣angażowanie‍ samych zainteresowanych ‌w proces projektowy, ⁤aby uniknąć ⁤pułapek nieprzemyślanych‍ rozwiązań.

Podsumowując, przestrzenie publiczne ‌mogą i⁤ powinny ⁤być miejscem, gdzie każdy człowiek, niezależnie⁤ od ⁤swoich ograniczeń, ⁣czuje się akceptowany i⁣ swobodny. to ‍nie⁢ tylko kwestia dobrego smaku,​ ale ‍również‍ społecznej odpowiedzialności.Wspólnie możemy dążyć do ​tego,​ aby ‍absurdalne rozwiązania‍ stały się przeszłością,‌ a przyszłość była zbudowana na fundamentach dostępności i ⁣inkluzji. Zachęcamy do‌ refleksji, dyskusji i działania ⁣– bo zmiana zaczyna się ⁤od⁢ nas wszystkich.